Zin en onzin bij dementie

Iets schrijven over zingeving bij dementie, is dat zinnig? Kun je als ‘ander’ iets zeggen over zinvol leven met dementie? Als er iets over op te merken valt, dan is het wel dat je daar uiterst behoedzaam mee om moet gaan. Want wie zal zeggen wat er zin-vol is?

Wat voor de één zinvol is, is dat voor de ander helemaal niet. Wat voor iemand met dementie zinvol leven is, hoeft helemaal niet zinvol te zijn in de ogen van mensen om die persoon heen. Andersom is ook waar… 

‘Zin hebben in’ en zingeving

Iets wat ik wel durf op te merken is dit: als mensen het naar hun zin hebben, dan wordt het onderwerp ‘zingeving’  minder belangrijk. Ik schrijf dat omdat ik het gezien en ervaren heb. Twee voorbeelden, alle twee even waar:

                Ik stap bij een collega van het ontmoetingscentrum voor dementie naar binnen. Er heerst een opgeruimde en gezellige sfeer. Er staat een muziekje op, de mensen hebben een kopje koffie met een koekje voor zich, een aantal dames breit en kletst en de enkele heer bladert in een tijdschrift en praat mee. Een warm bad!

                Ik zie een collega de hal in stappen en aan een dame vragen of zij zin heeft om verder te gaan met haar breiwerkje. De buurvrouw van die dame voelt daar niets voor en laat zich daar heel duidelijk over uit. Ze beïnvloedt de stemming van de ander en dus zegt de dame: ‘Ik ben daar gek, ik ga een beetje breien. Nee hoor, daar heb ik echt geen zin in.’ Een koude douche! Dat wordt dus samen wachten op de bus naar huis en wachten duurt lang…
Handwerken zinvolle dagbesteding? Ja, als je er zin in hebt!
 
Als mensen met dementie ‘dingen’ kunnen doen waar zij ‘zin in’ hebben, dan verschuift de vraag naar zingeving naar de achtergrond door de ‘zinnige’ activiteiten. Dan maakt het niet uit of er gebreid wordt of verteld over vroeger, geschilderd, gelezen, getuinierd, geluisterd naar muziek of dat er lekker wordt koffie gedronken.

Dementie en spiritualiteit

Veel mensen worstelen met de vraag wat de zin is van ziekte en al helemaal de zin van een ziekte als Alzheimer. Heeft lijden een zin? Heeft lijden aan dementie een zin? Is het hebben van een vorm van dementie alleen maar lijden? Er zijn veel vragen maar ook pogingen om antwoord te geven:

Hans Siepel doet in zijn boeken ‘Stemmen van de ziel; vergeten waarheid van dementie ’en  ‘Bewustzijn, dementie en spiritualiteit’ verslag van zijn ervaringen en zijn visie rond de zin van dementie. Voor hem is dementie niet de afbraak van een gezonde geest, maar toegang krijgen tot andere dimensies van bewustzijn van de persoon met dementie.
 
Een ander geluid vindt u in het boek: ‘Een veilig huis’ van Marja Doesburg. Deze geestelijk verzorgster probeert kerkelijke vieringen en het christelijk geloof zo vorm te geven dat er aan de persoon met dementie, die volgens haar in een wereld vol chaos leeft, een veilig huis wordt geboden. Niet de vraag naar de zin van de dementie staat voorop, maar meer de vraag naar zinvolle zorg! 

Mantelzorg, zorg en zingeving

Veel mensen, of dat nu mantelzorgers, beroepskrachten of vrijwilligers zijn, ervaren het zorgen voor iemand met dementie als zinvol, hoe zwaar die zorg soms ook is! Zo zinvol dat het zin geeft aan hun leven! 

Niet ‘geschapen’ om alleen te zijn

Het lijkt van levensbelang om met elkaar in gesprek te komen, te zijn en te blijven rond dit thema. Het instaptheater zet daarin een betekenisvolle stap. Een stap op maat, ingaand op concrete vragen van mensen en organisaties met wie zij dit spel aangaan.
 
Wij zijn allemaal, ziek of gezond, sociale wezens die pas echt tot ons recht komen in goed contact met andere wezens, of dat nu mensen zijn, dieren, planten of poppen!
 
Desirée van Keulen
Verhalenverteller, auteur, spelontwikkkelaar