Anneke van der Plaats - Expert Omgevingszorg

Dr. Anneke van der Plaats, een pionier in de dementiezorg, heeft baanbrekend werk verricht op het gebied van Omgevingszorg. Met een carrière die zich uitstrekt vanaf 1970 tot haar pensioen in 2002, heeft zij zich altijd ingezet voor de zorg en het welzijn van mensen met dementie. Na haar pensioen is Anneke gepromoveerd en heeft ze met haar onderzoek bewezen hoe belangrijk Omgevingszorg is voor het welzijn van mensen met dementie en het voorkomen van gedrag dat als vreemd en lastig wordt ervaren, zoals onrust, agressie, depressie en apathie, in de volksmond zogenaamd onbegrepen "probleemgedrag". 

Ze kwam tot het inzicht dat het vooral de omgeving is die dit gedrag oproept. Ze ontdekte ook dat "lastig gedrag" er vaak niet hoeft te zijn. Het was de ontdekking van haar leven. Wanneer iemand met dementie zich "moeilijk gedraagt", dan is dit hét signaal dat "de omgeving" aangepast moet worden aan de capaciteiten van het beschadigde brein. Deze inzichten in de oorzaak van signaalgedrag vormen de kern van haar werk en hebben geleid tot de ontwikkeling van de Brein Omgeving Methodiek, die nu wordt toegepast om de zorg voor mensen met dementie te verbeteren.
Door de omgeving gunstig aan te passen, krijgen mensen met dementie weer meer hersenkracht en kunnen zij ineens weer dingen doen die ze niet meer konden. Anneke heeft aangetoond dat een passende omgeving niet alleen het welzijn en humeur verbetert, maar ook nog eens het beloop van de aandoening vertraagt en het gebruik van medicatie kan verminderen of uitstellen. Mensen met dementie kunnen langer goed functioneren, zij kunnen langer zelfstandig thuis wonen, signaalgedrag komt minder voor. De zorg wordt voor familie, vrienden en professionele zorgverleners minder belastend.

Haar visie op Omgevingszorg wordt zelfs enthousiast aanbevolen in de Zorgstandaard Dementie 2020, wat benadrukt hoe belangrijk het is voor zorgprofessionals en mantelzorgers om deze aanpak te omarmen, zowel thuis als in het verpleeghuis. En het goede nieuws is: iedereen kan het leren, het is niet moeilijk of ingewikkeld.

Kapstok voor betere dementiezorg

De visie van Anneke van der Plaats op Omgevingszorg biedt niet alleen inzicht in hoe we zorg kunnen verbeteren voor mensen met dementie, maar ook praktische handvatten om het in de praktijk te brengen. Zij ontwikkelde de Brein Omgeving Methodiek. Haar aanpak fungeert als een soort kapstok die de effectiviteit van veel populaire interventies verklaart en ondersteunt.

Ze legt de nadruk op het belang van oprechte interactie met mensen met dementie, à la Naomi Feil's 'Validation'-methode. Ook ziet ze de 'Sociale Benadering Dementie' van Anne-Mei The en het pleidooi voor 'Menselijke Dementiezorg' van Teun Toebes als vormen van Omgevingszorg. Het is dan ook geen verrassing dat Teun Toebes in 2018 de Dr. Anneke van der Plaats Aanmoedigingsprijs won.

Wat Anneke echt bijzonder maakt, is haar vermogen om op een begrijpelijke manier uit te leggen hoe de hersenen werken. Je gaat daardoor begrijpen hoe een goede leefomgeving eruitziet voor mensen met dementie. En niet alleen dát, ze geeft ons ook de tools om het toe te passen. Haar mix van wetenschap en praktijk heeft een enorme impact gehad op de zorg voor mensen met dementie, waarbij hun welzijn altijd centraal staat. Anneke laat zien dat het leven met dementie wel degelijk nog plezierig kan zijn.

De Brein Omgeving Methodiek

Mensen met dementie worden (meer) afhankelijk van hun omgeving. In een gunstige omgeving bloeien mensen met dementie op. Door het begrijpen van de werking van de hersenen, kan men bedenken hoe de indeling en inrichting van het huis, de wijze van zorgverlenen, de interactie met iemand, dagstructuur en dagbesteding en zingeving kunnen worden verbeterd, waardoor signaalgedrag afneemt en het gevoel van welbevinden toeneemt. 

De Brein Omgeving Methodiek is een theoretische en methodische werkwijze, ontwikkeld door Dr. Anneke van der Plaats. Deze methodiek is het resultaat van wetenschappelijk onderzoek dat zij samen met professor Cools heeft gedaan. Aan de hand van haar inmiddels bekende "vier lagen hersenmodel" legt zij heel toegankelijk uit hoe het bovenbrein (denkende brein) beschadigt raakt en het onderbrein (emotionele brein) de overhand krijgt bij mensen met dementie. Dit leidt ertoe dat mensen met dementie hun leefomgeving totaal anders ervaren en vaak als bedreigender dan mensen met gezonde hersenen. 

Dit begrip van de hersenen helpt bij het ontwikkelen van effectieve zorgstrategieën. Met meer diepgaande kennis van hoe mensen met dementie hun omgeving waarnemen en ervaren, biedt de Brein Omgeving Methodiek praktische handvatten om de omgeving aan te passen. Zo kunnen mensen met dementie weer gebruik maken van hersenkracht die anders niet beschikbaar zou zijn. Ze kunnen dan zelfs weer dingen doen waarvan we dachten dat ze die niet meer konden. Door stressvolle prikkels te vermijden, kan deze aanpak het welzijn van mensen met dementie bevorderen, hun zelfstandigheid en controle over hun eigen leven vergroten, en signaalgedrag verminderen.

Omgevingszorg in de praktijk

Dementie-winkel.nl is oorspronkelijk een idee en initiatief van Dr. Anneke van der Plaats en haar zoon. Haar inzichten en haar visie op Omgevingszorg zijn een belangrijke inspiratiebron. 

In onze winkel vindt u alles wat u nodig heeft voor een stimulerende leefomgeving. We ondersteunen mensen met dementie, mantelzorgers en zorgprofessionals door kennis over Omgevingszorg te delen, deskundigheid te bevorderen en de toepassing in de praktijk makkelijk te maken. We brengen de beste en meest praktische producten handig en overzichtelijk bij elkaar. Onze keuzehulp maakt het zoeken eenvoudiger.

Dr. Anneke van der Plaats heeft haar inzichten op vele manieren gedeeld, waaronder haar boeken, zoals "De wondere wereld van dementie" en "Het demente brein. Omgaan met probleemgedrag". Deze best sellers boordevol praktische handvatten zijn niet alleen populair bij opleidingen en onder zorgprofessionals, maar ook onder mantelzorgers. Haar meest recente werk, "De dag door met dementie", richt zich specifiek op de thuissituatie. 

Samen met het OmgevingszorgCollectief biedt Dementie-winkel.nl diverse adviesdiensten, cursussen en workshops aan op het gebied van Omgevingszorg volgens de Brein Omgeving Methodiek.