Stemmen van de ziel. Vergeten waarheid van dementie

Omschrijving

In het najaar van 2007 verscheen van Hans Siepel het boek Stemmen van de ziel, vergeten waarheid van dementie. Een aangrijpend, wonderbaarlijk en waargebeurd verhaal over het dementieproces van zijn moeder. In een prachtig en meeslepend beschreven verslag laat Siepel zien hoe door liefde, empathie, mededogen, doorzettingskracht en strijd moeders onverwerkte (jeugd)trauma’s door haar dementie heen alsnog verwerkt konden worden. 

Sinds het boek is verschenen zijn er in Nederland en Vlaanderen een kleine 10.000 exemplaren van Stemmen van de ziel verkocht. De reacties van lezers zijn zonder uitzondering positief. Het verhaal heeft velen tot tranen toe geroerd, maar vooral ook bemoedigd. Zij herkennen zich in de andere kijk op dementie van Stemmen van de ziel, maar worstelen met de reguliere zorg, waar nagenoeg geen aandacht wordt gegeven aan de zielsbehoeften van mensen met dementie. Om de eenvoudige reden dat in de denkwereld van onze medische zorg de menselijke ziel niet bestaat. Met alle gevolgen van dien.

Een lezer schreef in een review op internet daarover het volgende: 

“De boodschap die ik er uit trok? Dat er maar al te snel naar medicijnen, vooral kalmerende medicijnen wordt gegrepen, bij dementerende zorgvragers. Dat ze door herbeleving ander gedrag, dan wat wij dan wel of niet normaal vinden, en dat wij dat dan maar gelijk af gaan vlakken met medicatie omdat ze moeten kunnen functioneren in een groep waar ze niet voor gekozen hebben. Dat het juist belangrijk is dat er wordt geluisterd naar deze mensen vóór je naar medicatie gaat grijpen. Dat ze misschien nog in een verwerkingsproces zitten wat nodig is om in vrede te komen met zichzelf voor een goede afsluiting van het leven. Tijdens het lezen van “Stemmen van de ziel” was ik al zeer onder de indruk, bij het luisteren van zijn verhaal nog meer. Iedereen in de zorg zou eigenlijk dit boek moeten lezen omdat er meer is dan wat de wetenschap in de boeken over dementie zet.”

Om alle mensen die behoefte hebben aan een andere kijk op dementie te kunnen bereiken is media-aandacht onontbeerlijk. De deuren van reguliere mediakanalen, maar ook die van geriaters, psychologen en wetenschappelijk onderzoekers naar het vraagstuk van dementie, blijven tot nu toe hermetisch gesloten. Met het standaard argument dat de visie op dementie in Stemmen van de ziel niet wetenschappelijk is. Volgens het westers-wetenschappelijk mensbeeld heeft de mens geen ziel. Met als gevolg dat de vaak heftige (ziel)emoties van boosheid, verdriet en pijn niet serieus worden genomen en elke dag weer worden onderdrukt met zogenaamde ‘rustgevende’ medicaties. 

Na negen jaar is er dan nu een heruitgave van Stemmen van de ziel. Waarom? Omdat de laatste jaren een steeds indringender maatschappelijk debat gevoerd wordt over hoe wij als samenleving met onze ouderen (ook de ouderen met dementie) omgaan. Het manifest van Hugo Borst is daar een tekenend voorbeeld van. Kern van de breed gedragen kritiek op de huidige zorg is dat er onvoldoende tijd en aandacht is voor de emotionele behoeften van onze (dementerende) ouderen. Zielzorg maakt maar zeer beperkt deel uit van de zorgverlening. Er is onvoldoende tijd en aandacht om oprecht te luisteren naar de emotionele (ziel)behoeften. Er wordt in de professionele zorg onvoldoende geïnvesteerd om écht te begrijpen waar het verdriet, boosheid of de woede bij hen vandaan komt. Zo blijven elke dag weer vele kansen liggen om de pijn, kwetsuren en trauma’s, opgelopen in het leven alsnog te helen.

Met deze heruitgave hoopt Siepel dat de tijd nu rijp is voor een serieus en fundamenteel publiek debat over hoe wij in de professionele zorg omgaan met mensen met dementie. De kern van dat debat zou moeten gaan over de vraag of dementie ‘slechts’ een hersenziekte is of moeten verstaan als ‘stem van de ziel’.