Stal ruiken ...

Over paarden (en mensen die opeens haast krijgen als ze in de buurt van hun huis komen) wordt wel gezegd dat ze ‘stal ruiken’. Je huis is je thuis als het je vertrouwd en veilig aan doet. Mensen met dementie voelen zich vaak ontheemd. Ontheemd in hun eigen huis, verdwaald in hun eigen buurtje, angstig in het verpleeghuis waar ze al een tijd wonen.

Het lastige voor mensen die een ziekte hebben waardoor ze dementeren is dat ze zelf dat thuis vaak niet meer kunnen creëren. Zij zijn daarvoor afhankelijk van familie of de zorgmedewerkers in een instelling.

Bovendien komt er in hun geheugen uit een ver verleden soms een ander thuis naar boven drijven. Het huis waar ze in hun jonge jaren thuis waren. Niet het huis waar ze nu wonen.

Nog niet zo lang geleden was ik bij een echtpaar die beiden aan het dementeren waren. Ze zaten thuis op hun eigen bank. Toch vroeg zij: ‘Mag ik vanavond naar huis?’ En hij wilde perse verhuizen, terug naar de stad waar hij vroeger woonde. Dat was voor hem meer dan een opwelling. Hij besprak het regelmatig met haar, als een serieus plan….

Hoe maak je dat mensen met dementie die verdwalen in hun eigen leven zich af en toe weer thuis voelen? Door hen te omringen met het goede van vroeger. Dat kan op velerlei manieren. Hoe meer zintuigen u aanspreekt des te meer kans op succes. Wat hoort voor u bij ‘thuis’? En wat voor uw partner of ouder?

Voor thuis hoort bij mij bijvoorbeeld de geur van de rijsttafel. Mijn vader maakte die vroeger iedere zaterdagavond laat en dat rook ik als ik veilig en warm in mijn eigen bed lag.
Geuren hebben bij uitstek het vermogen om ervaringen van heel vroeger op te roepen. Geuren liggen diep in ons geheugen opgeslagen en zijn vaak verbonden met emoties. Positieve én negatieve.

Deze wetenschap kunt u benutten als u het leven van iemand met dementie wilt veraangenamen. Wat zijn vertrouwde geuren, waaraan positieve gevoelens zijn verbonden? Natuurlijk is dat ook een persoonlijk iets. ‘Smaken’ verschillen, ook als het om geur gaat. Toch zijn er wel een aantal geuren waar we het ruwweg over eens zijn. Bijvoorbeeld de geur van vers gemalen en gezette koffie. Voor veel oudere dames de geur van 4711. Voor dames die hielden van ‘lekker’ schoon misschien wel de geur van spiritus die hoort bij gezeemde ramen en de geur van meubels die net met boenwas gewreven zijn. De mannen hebben wellicht iets met de geur van schoensmeer. 
Etensgeuren, de geur van verzorgingsproducten, de geur van schoonmaakmiddelen. Als u er bij stil staat dan zit het leven vol geur. Die geuren behouden of terugbrengen in het leven voor ouderen met dementie biedt kansen op verhogen van hun persoonlijk welzijn.
 
Het moge duidelijk zijn dat dat ook geldt voor alle andere zintuigen die u kunt aanspreken: het gehoor spreekt u aan met hun lievelingsmuziek, de smaak met hun favoriete stamppot, hun ogen streelt u met vertrouwde foto’s, hun huid met een weldadig geurende massageolie.

Al die ‘gewone’ dingen kunnen hun leven weer rijker en plezieriger maken.
Stal ruiken is de geur van thuis ruiken om je weer even thuis te voelen!

Desirée van Keulen
(verhalenvertelster, schrijfster, activiteitenbegeleidster)