Ik heb mijn hele leven al bewogen!

Ze is een vriendelijke vrouw die overal voor in is. Alleen: ‘bewegen’ is niet ‘haar ding’.

Als ik haar vraag om mee te doen aan ‘bewegen voor ouderen’, zucht ze steevast: ‘Ik heb mijn hele leven al bewogen!’ Vervolgens vertelt ze hoe ze vroeger altijd op en neer liep naar het zwembad. En dan is er die heer, lichamelijk zeer fit… Hij vindt het ‘bewegen’ wat wij op het ontmoetingscentrum doen: ‘ Belachelijk! Dat kan iedereen toch thuis doen!’ Het stoort hem zo dat hij onze opwarmoefeningen perfect voor kan imiteren.

Een gezondere geest in een beweeglijk lichaam

Steeds weer blijkt uit wetenschappelijk onderzoek dat bewegen een essentiële bijdrage levert in het voorkomen en vertragen van dementie. Zelfs kauwen draagt bij aan onze gezondheid. Ook het welzijn van deze groep mensen kan door beweging verbeteren. Maar hoe krijg je mensen die oud, lichamelijk beperkt, moe én verward zijn zo ver? Heb ik het nog niet eens over pijn bij bewegen van stijve gewrichten en pijn bij het kauwen die zeer demotiverend kan werken.

Motiveren

Uitleggen waarom is een optie, maar niet iedereen kan onder ogen zien dat hij aan het dementeren is… Woede, verdriet, onrust, onbegrip en ontkenning kunnen het gevolg zijn.

Drie sleutels

Het voor mantelzorgers, vrijwilligers en zorgkrachten zeer toegankelijke boek ‘Muziek en bewegen bij dementie’, reikt drie sleutels aan die deze mensen kunnen motiveren tot bewegen. Ten eerste: het bewegen dat onderdeel is van het alledaagse leven zoals het doorgeven van lege kopjes en smakelijk en gezellig eten. Ten tweede: bewegen tijdens een spel. Denk aan sjoelen. En tot slot: bewegen op muziek: meedeinen, klappen en soms nog een walsje.
 
Deze manieren van bewegen motiveren mensen, zonder dat ze het gevoel krijgen dat zij (net als wij) ‘moeten’ bewegen… Toch vraagt dat ‘spontane’ bewegen voor ouderen met dementie wel wat extra aandacht en aanpassingen. Per slot van rekening zijn deze mensen vaak hoogbejaard, lichamelijk beperkt én verward.

Speels bewegen

Een herkenbaar, niet kinderachtig spel als sjoelen kan goed werken. Voor instellingen is een aangepaste sjoelbak fijn: bredere sleuven, sjoelstenen waar je grip  op hebt en een korter model voor mensen met minder armkracht. Opstaan van je stoel, voor de sjoelbak gaan staan, sjoelen, teruglopen, weer gaan zitten en voor wie niet wil of kan: helpen de stenen terug te schuiven. Een speels fanatisme kan zich openbaren!

Knalhard gooien, met een zachte bal waarop je goed grip hebt. Samen met de fiets erop uit… het kan nog, met een duo-fiets. Een tandem, maar dan anders. Veel instellingen hebben er een staan. Wel is er een gezonde ‘partner’ nodig voor de veiligheid in het verkeer en voor extra trapkracht.

Dansen: plezier voor meer

En dan: een lekker muziekje opzetten. Dansmuziek om op mee te deinen. Ritmische muziek om op mee te klappen en met de voeten op te stampen… Een ongekende energie kan boven komen drijven. Sambaballen bij Zuid-Amerikaanse muziek. Je zou alle bewoners en bezoekers of in elk geval iedere afdeling in een zorgcentrum of een verpleeghuis een kist toewensen met cd’s en eenvoudige muziekinstrumenten. Klaar voor algemeen gebruik als er bezoek komt.

Bewegen is ook liefde geven

En voor wie zelf niet of nauwelijks meer kan bewegen: andere mensen kunnen de hand pakken van mensen die lichamelijk sterk beperkt zijn. De arm of hand van de ander zachtjes meebewegen op de muziek of zachtjes ritmisch tikken in een open handpalm…
 
Desirée van Keulen
 
(verteller, publicist, spelontwerper)