Educatiekaarten Dementie

Wat gebeurt er in de hersenen bij dementie? Waarom lopen gesprekken vaker vast? En waarom is het vinden van woorden steeds moeilijker? De Educatiekaarten Dementie geven op een heldere manier antwoord op deze - en nog veel meer - vragen. Je kunt de kaarten gebruiken bij het gesprek met een patiënt en hun naasten. Ze zijn verder heel geschikt voor het onderwijs en voor zorgprofessionals om de kennis over dementie bij te spijkeren.

De kaarten geven stapsgewijs meer kennis over dementie en wat er verandert in de hersenen. Het idee hierbij is dat alleen als je begrijpt wat er verandert, je er goed mee om kunt gaan. De kaarten zijn duidelijk vormgegeven met een foto op de voorkant en een duidelijke uitleg met soms ook tips op de achterkant. Toegankelijk voor iedereen, maar vooral mooi materiaal om als zorgprofessional met patiënten en hun naasten te bespreken.

In zeven categorieën komen vragen en problemen waar je tegen aan kunt lopen aan bod: de hersenen (1), dementie (2), geheugen en taal (3) veranderingen in een gesprek met mensen met dementie (4), veranderingen in een gesprek voor de omgeving (5), dagelijkse activiteiten (6) en tips voor succesvol communiceren (7). Dit maakt de informatie heel compleet, maar doordat er op elke kaart maar een klein onderwerp aan bod komt toch behapbaar. 

Foto’s op de voorkant

De kaarten zijn getest door een panel van Alzheimer Nederland en de reacties waren enthousiast. Patiënten vonden de kaarten mooi en gaven aan dat de informatie door de foto op de voorkant veel beter binnenkomt. En dat is ook precies de bedoeling van de foto’s, aldus ontwikkelaar en logopedist Frieda Debets van het Radboudumc. 'Alles wat we meemaken wordt in ons geheugen opgeslagen als foto’s. De foto op de kaart wordt door je hersenen sneller verwerkt dan tekst. Het is visueel, geeft houvast en blijft beter hangen.' Debets ontmoet in haar praktijk veel mensen met dementie en gebruikte die ervaring bij de ontwikkeling van de kaarten.

Helpt bij acceptatie

Volgens Debets gebruiken mensen met dementie en hun partner de kaarten op een zelfde manier als een boek. Ze lezen wat relevant is, maar in tegenstelling tot een boek doseren de kaarten beter. De educatiekaarten met algemene informatie over het ziektebeeld kunnen ook heel erg helpen bij acceptatie: 'Het ligt niet aan mij, maar het zijn die eiwitjes in mijn hersenen.' En bij het uitleggen aan de omgeving. Frieda Debets: 'Als je de situatie uitlegt met behulp van de kaarten, gaat het meer over de kaart en minder over jou. Je voert dan een lichter gesprek.'
Het is goed om op een positieve manier over dementie te spreken, met positief taalgebruik. ‘Mensen met dementie hebben vaak al constant een gevoel van falen. Een correctie levert waak weerstand op. Net als alleen maar spreken over wat niet meer kan. Sommige dingen heeft de patiënt namelijk niet door. Als je als omgeving dan ‘moeilijk’ doet, maak je het voor hen alleen maar zwaarder.’ 

Gespreksstarter

Uit ervaring blijkt dat vooral de partner of andere mantelzorgers de kaarten lezen als achtergrondinformatie en soms gebruiken als gespreksstarter. 'Je herkent iets en kan daar vervolgens met elkaar over praten. Zie jij die verandering ook? Hoe gaan wij daar nu mee om?', legt Debets uit. 'Het voordeel van zo’n kaart is dat het maar een klein brokje informatie is: bijvoorbeeld niet meer op woorden kunnen komen. Dat is overzichtelijker dan het grote geheel.'

Verplichte kost voor iedereen

Voor patiënten, mantelzorgers en zorgprofessionals zijn de kaarten echt een fijne manier om kennis tot je te nemen, maar Debets zou ze het liefst zien dat iedereen op de hoogte is van de inhoud. Dementie is volksziekte nummer 1 en het is volgens haar heel belangrijk dat de samenleving dementievriendelijk wordt. 
​
'Dementie is iets wat er bij mag horen. We zouden allemaal moeten weten hoe je het beste met iemand met dementie om kunt gaan. Als je als omgeving milder reageert en iemand met dementie als volwaardig mens blijft zien, dan neemt de kwaliteit van leven toe. En natuurlijk is de laatste fase vaak zwaar, maar ook met dementie kun je nog hele mooie jaren leven.'