Bitterballen

Op 4 mei 2015 wordt een 90 jarige ex-politica, die na een verlies van een dierbare in korte tijd dement, blind en onhandelbaar is geworden, opgenomen in een gesloten afdeling van een verpleeghuis in Haarlem. De opluchting van haar zoon en dochter slaat snel om. Het boek is non fictie en autobiografisch.  Een verslag van de laatste twee maanden van het leven van een sterke vrouw, autobiografisch, verteld vanuit het perspectief van haar dochter. Thema's in dit boek zijn niet alleen ouder worden, dementie, euthanasie, zelfdoding, maar ook communicatie, de wijze waarop zorg wordt ervaren, het verschil in benadering van artsen, oorlogstrauma's van de moeder, verdwijnen uit je geschiedenis, de omslag naar het waarderen van de moeder door de dochter. En hoever een dochter zou willen gaan om de laatste wil van de moeder te vervullen.

De moeder krijgt heftige hallucinaties. De zorg gaat er laconiek mee om. De arts is afhoudend en onbereikbaar. De moeder kwijnt weg in een doodstille omgeving. Dagelijkse afleiding, een zorgplan, alles wat haar kinderen verwachten van deze dure zorgplek ontbreekt. De kinderen gaan zelf aan de slag om het leven van hun moeder dragelijker te maken. Ze organiseren dagelijkse afleiding in de vorm van dagbesteding in andere tehuizen. Tegen de zin van de zorg in: eenmaal in dit tehuis is altijd in dit tehuis.

Al gauw krijgt de moeder door dat ze dement is verklaard, iets wat haar omgeving probeerde te verdoezelen. Ze eist dat ze dood gemaakt wordt. Haar kinderen hebben haar vroeger beloofd dat ze nooit onwaardig aan haar eind zou komen. De dochter zint op manieren om haar moeder ter wille te zijn. Dan beslist de moeder, ondanks dat ze verward is, dat de door haar eerder vastgelegde beslissing tot euthanasie, uitgevoerd wordt. De kinderen hebben tot dan toe altijd gehoord dat dat niet mogelijk is voor een demente: die is wilsonbekwaam en beslissingsonbevoegd. De zorg geeft ook aan dat de geriater hier nooit mee zal instemmen. Maar de moeder is krachtig en verwoordt telkenmale tegen meerdere artsen wat haar wil is, kan de redenen goed omschrijven en de consequenties overzien. Gesteund door haar kinderen krijgt zij de euthanasie voor elkaar en sterft ze, in het bijzijn van zoon en dochter.

Bijzondere onderdelen
Het boek eindigt met een nawoord door de moeder, opgetekend door een interviewster.

Auteur: Claudia Roskam
Claudia Roskam was biologe, mondhygiëniste, docent, communicatieadviseur en tuinontwerpster. Ze schreef eerder Tuinontwerpen in de serie Puur Praktisch.